เมืองของใคร? ความเปลี่ยนแปลงเชิงพื้นที่จาก Gentrification
มิ.ย. 6
ใช้เวลาอ่าน 1 นาที
0
2
0
เยาวราช ตลาดน้อย เจริญกรุง บรรทัดทอง...
ตลอดทศวรรษที่ผ่านมา ย่านเก่าที่เต็มไปด้วยประวัติศาสตร์และวิถีชีวิตดั้งเดิม ค่อยๆ ถูกแปรเปลี่ยนเป็นพื้นที่ยอดนิยมของคาเฟ่ โฮสเทล และร้านดีไซน์สุดชิค ภายใต้ภาพลักษณ์ใหม่ของ "ย่านแห่งไลฟ์สไตล์" “ย่านสร้างสรรค์” ที่กลายเป็นคำฮิตติดหู ทว่าเบื้องหลังการ “พัฒนา” ที่ดูน่าตื่นตานั้น กลับแฝงด้วยกระบวนการ “การแทนที่” อย่างเงียบเชียบ ผู้คนดั้งเดิมค่อยๆ ถูกเบียดขับออกไป โดยไม่ทันตั้งตัว
Gentrification คืออะไร?
ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา คำว่า Gentrification กลายเป็นประเด็นที่ถูกหยิบยกในการพูดคุย เมื่อกล่าวถึงเมือง วัฒนธรรม และสิทธิในพื้นที่สาธารณะ มันคือกระบวนการที่พื้นที่ซึ่งเคยถูกมองว่าทรุดโทรมหรือด้อยค่าถูกพัฒนาใหม่ กลายเป็นแหล่งลงทุนที่ “น่าอยู่ น่าทำธุรกิจ” สำหรับกลุ่มชนชั้นกลางหรือผู้มีรายได้สูง สิ่งที่ตามมาคือค่าครองชีพและค่าเช่าที่สูงขึ้น พื้นที่อยู่อาศัยที่คับแคบลง และเงื่อนไขที่ยากต่อการดำรงอยู่ของชาวบ้านดั้งเดิม ที่ทำให้พวกเขาไม่อาจอยู่ต่อในเมืองที่เคยเรียกว่า “บ้าน” ได้อีกต่อไป
เมื่อเหรียญมีสองด้าน
ในด้านหนึ่งของการพัฒนา ทำให้เมืองดูมีชีวิตชีวา มีสีสัน และถูกกล่าวถึงมากขึ้นในสื่อหรือโซเชียลมีเดีย แต่อีกด้านหนึ่ง มันคือการจัดสรรทรัพยากรใหม่ที่เอื้อประโยชน์ต่อคนบางกลุ่ม ขณะที่อีกหลายชีวิตค่อยๆ ถูกลืม หรือถูกผลักให้ออกไปโดยไร้ทางเลือก คำถามสำคัญคือ “เมืองกำลังเปลี่ยนแปลงเพื่อใคร?” พื้นที่ที่เคยเต็มไปด้วยความทรงจำ อัตลักษณ์ เครือข่ายชุมชน และวิถีชีวิตเฉพาะถิ่น กำลังถูกแทนที่ด้วยฉากหลังสำหรับนักท่องเที่ยว นักลงทุน และตลาดอสังหาริมทรัพย์ ความสวยงามของเมืองจึงไม่ได้ถูกสร้างขึ้นเพื่อความอยู่ร่วมกัน แต่เพื่อการ “ขาย” ร้านค้าชุมชนทยอยหายไป กลายเป็นคาเฟ่หรูหรือรูฟท็อปบาร์ เทศกาลศิลปะที่จัดขึ้นก็ไม่อาจตอบได้ว่า ภายหลังจบงาน ย่านนั้นจะเกิดกลไกการพัฒนาต่อเนื่องหรือเป็นเพียงฉากหลังชั่วคราวของผลงานศิลปิน
ใครคือผู้ได้ประโยชน์? ใครคือผู้ถูกทิ้งไว้ข้างหลัง?
แน่นอนว่าในวันนี้ LAD เองยังไม่มีคำตอบที่ชัดเจนสำหรับคำถามนี้ แต่เราขอชวนทุกคนมาร่วมตั้งคำถามและทบทวน
ในยุคที่ “เมือง” กลายเป็นตลาดเสรีของพื้นที่ การพัฒนาใดๆ จึงไม่ควรมองข้ามประเด็นเรื่อง “ความเป็นธรรมและความสมดุล”
เพราะเมืองไม่ได้เป็นเพียงพื้นที่แห่งมูลค่าทางเศรษฐกิจ หากแต่เป็นพื้นที่ของชีวิต ที่ทุกคนควรจะอ ยู่ร่วมกันได้อย่างมีศักดิ์ศรี ... เราไม่ได้ปฏิเสธการพัฒนา เพราะเมืองย่อมต้องเปลี่ยนแปลง แต่คำถามสำคัญคือ...
- เราจะพัฒนาเมืองอย่างไรโดยไม่ผลักใครออกจากเมือง?
- เราจะเติบโตทางเศรษฐกิจโดยไม่ทำลายรากเหง้าของชุมชน?
- เราจะรักษาสมดุลระหว่าง “ความใหม่” กับ “ความหมาย” ได้อย่างไร?
เมืองที่ดี ไม่ใช่เมืองที่แพงขึ้น...ที่ตอบโจทย์เพียงผู้มีกำลังจ่าย
...แต่คือเมืองที่ทุกคนยังสามา รถ อยู่ได้ อยู่ดี และมีส่วนร่วม
โดยไม่ต้องกลายเป็น “คนแปลกหน้าในบ้านของตัวเอง”
ขอขอบคุณข้อมูลและรูปภาพ :
https://www.bangkokbiznews.com/.../business/economic/1166376
https://waymagazine.org/gentrification-push-the-movie/
https://www.the101.world/phenomenon-10-gentrification/
https://article.tcdc.or.th/.../v8kmzrI0Kx0EUwVl3NmnoeipHO...
