Gelephu Mindfulness City ภูฏาน: เขตปกครองพิเศษ (SAR) ต้นแบบเมืองแห่งศตวรรษ
ก.ย. 19
2 min read
0
2
0
ในโลกปัจจุบันที่เมืองต่างๆ เต็มไปด้วยความวุ่นวาย เร่งรีบ และการแข่งขัน ภายใต้แรงกดดันจากเทคโนโลยี ความแออัด และเศรษฐกิจที่ตึงเครียด ประเทศภูฏาน กลับกำลังสร้างเมืองสำหรับผู้ถวิลหาความสงบ ความสุข และสมดุลในชีวิต ภายใต้ความเคารพและอ่อนน้อมต่อธรรมชาติรอบตัว
ภูฏานได้สร้างปรากฏการณ์ใหม่ในวงการพัฒนาเมือง ด้วยโครงการ Gelephu Mindfulness City หรือ “เมืองแห่งสติ” ซึ่งตั้งอยู่ท่ามกลางธรรมชาติและผืนป่า ขนาดกว่า 2,600 ตารางกิโลเมตร ภายใต้แนวคิดเข ตปกครองพิเศษ (Special Administrative Region: SAR) เพื่อเป็นโมเดลชีวิตที่สมดุลระหว่างความยั่งยืน สิ่งแวดล้อม วัฒนธรรมจิตวิญญาณ และธรรมาภิบาล
วันนี้ LAD ขอพาทุกท่านสำรวจ แนวคิดเมืองแห่งสติ (Mindfulness City) ว่าจะสามารถเป็นคำตอบของความต้องการแห่งอนาคตได้จริงหรือไม่
SAR คืออะไร
SAR (Special Administrative Region) คือรูปแบบเขตปกครองพิเศษที่มีอำนาจบริหารบางส่วน แตกต่างจากรัฐบาลกลาง แต่ยังคงอยู่ภายใต้รัฐธรรมนูญของประเทศหลัก เพื่อส่งเสริมความยืดหยุ่นทางการบริหารให้พื้นที่ที่มีเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรม เศรษฐกิจ หรือการเมือง ให้สามารถพัฒนาได้อย่างเหมาะสม รวมถึงสร้างแรงจูงใจทางเศรษฐกิจและสังคม ตัวอย่างที่เป็นที่รู้จักดี เช่น ฮ่องกง และ มาเก๊า
ลักษณะสำคัญของ SAR
มีรัฐบาลท้องถิ่นบริหารจัดการได้เองในบางเรื่อง เช่น กฎหมาย ภาษี การศึกษา
ยังคงอยู่ภายใต้ประเทศหลัก เช่น จีนเป็นประเทศหลัก แต่ฮ่องกงและมาเก๊ามีสิทธิบริหารตัวเองตามหลัก “หนึ่งประเทศ สองระบบ”
ระบบเศรษฐกิจและกฎหมายอาจแตกต่าง เช่น ระบบภาษี การเงิน กฎหมายแพ่งและพาณิชย์
สิทธิเสรีภาพบางอย่างอาจมากกว่าประเทศหลัก เช่น การสื่อสาร การรวมตัว และการเมืองบางรูปแบบ
ภูฏานกับ SAR ในมิติเมืองแห่งสติ
หากพูดถึง SAR หลายคนอาจนึกถึงเขตที่เน้นเศรษฐกิจและการลงทุน แต่ภูฏาน ประเทศเล็กๆ ในเทือกเขาหิมาลัย กลับกำลังสร้างเขตปกครองพิเศษท่ามกลางธรรมชาติ ที่ทุกตารางเมตรของเมืองถูกออกแบบเพื่อเอื้อต่อสุขภาวะทางกายและใจ เมืองแห่งสติแห่งนี้สร้างขึ้นบนพื้นที่เดิมเป็นป่าและเกษตรกรรม โดยยึดหลักปรัชญา Gross National Happiness (GNH) ซึ่งภูฏานใช้มานานกว่า 50 ปี และถ่ายทอดสู่เมืองที่เป็นรูปธรรมมากขึ้น ภายใต้นโยบาย GNH 2.0 ที่ผสมผสานการเติบโตทางเศรษฐกิจกับความสุขและจิตวิญญาณของประชาชน พร้อมแนวคิด High Value, Low Impact เพื่อให้คุณภาพชีวิต วัฒนธรรมจิตวิญญาณ สิ่งแวดล้อม และธรรมาภิบาล เติบโตไปพร้อมกันอย่างสมดุล
Gelephu Mindfulness City: เมืองแห่งสติของภูฏาน
ในปี 2024 ภูฏานได้เปิดตัว Gelephu Mindfulness City หรือ “เมืองแห่งสติ” เขตปกครองพิเศษขนาดกว่า 2,600 ตารางกิโลเมตร ตั้งอยู่ในเมือง Gelephu ทางตอนใต้ของประเทศ ติดชายแดนกับอินเดีย แนวคิดสำคัญในการพัฒนาเมืองครั้งนี้คือการสร้างสภาพแวดล้อมที่ส่งเสริมการมีสติ เยียวยาจิตใจ และพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้คนไปพร้อมกับการรักษาความยั่งยืน ผ่านการออกแบบเมืองที่กลมกลืนและโอบอุ้มธรรมชาติรอบตัว ไม่ว่าจะเป็นแม่น้ำกว่า 35 สายหรือผืนป่าขนาดใหญ่ที่เป็นที่อยู่อาศัยของช้างป่ากว่า 700 เชือก เพื่อให้ผู้คนสามารถอยู่ร่วมกับธรรมชาติได้อย่างแท้จริง
แนวคิดการออกแบบ
ตัวอาคารในเมืองถูกสร้างจากวัสดุธรรมชาติ เช่น หิน ไม้ และไม้ไผ่ โดยมีความสูงไม่เกิน 6 ชั้น เพื่อให้กลมกลืนกับบริบทธรรมชาติและลดคาร์บอนฟุตปริ้นต์ นอกจากนี้ยังมีการจัดวางสิ่งอำนวยความสะดวกหลักบนสะพาน หรือพื้นที่เฉพาะเพื่อไม่รบกวนธรรมชาติเดิม ได้แก่ สนามบินนานาชาติ มหาวิทยาลัย สถานพยาบาล ศูนย์วัฒนธรร ม เขื่อนผลิตไฟฟ้าพลังน้ำ พื้นที่สาธารณะ และศูนย์ปฏิบัติธรรมพร้อมการฝึกสมาธิแบบวัชรยาน เพื่อส่งเสริมความเห็นอกเห็นใจและการตระหนักรู้ในตนเอง
เมือง Gelephu ยังเน้นการเดินเท้า การใช้จักรยาน และรถยนต์ไฟฟ้า พร้อมพื้นที่สีเขียวสำหรับทำสมาธิและพักผ่อน ตลอดจนศูนย์สุขภาวะที่ให้บริการด้านสุขภาพและฟื้นฟูสมรรถภาพ ถือเป็นรากฐานของการเติบโตอย่างยั่งยืนในอนาคต และสร้างโอกาสทางเศรษฐกิจผ่านการลงทุนในเทคโนโลยีสีเขียว
ความร่วมมือระดับสากล
การออกแบบและพัฒนาเมืองเกิดจากความร่วมมือระหว่างบริษัทสถาปัตยกรรมและนักพัฒนาชั้นนำระดับโลก เช่น BIG, Arup, Cistri และ MQDC โดยมุ่งเน้นการผสมผสานวัฒนธรรมภูฏานเข้ากับแนวคิดเมืองอนาคตที่ยั่งยืน ระยะแรกของโครงการคาดว่าจะแล้วเสร็จภายใน 2–5 ปี และทั้งหมดจะสมบูรณ์ในอีก 20–30 ปีข้างหน้า โครงการนี้จึงกลายเป็นหนึ่งในโปรเจกต์ที่ทั่วโลกกำลังจับตามอง
บทบาทของภูฏาน กับบทบาทใหม่ศูนย์กลางเอเชียใต้
เอเชียใต้ (South Asia) ซึ่งประกอบด้วยประเทศเช่น อินเดีย เนปาล ศรีลังกา บังกลาเทศ ปากีสถาน ภูฏาน ไปถึงมอลดีฟส์ ฯลฯ มีลักษณะหลายประการที่สามารถได้ประโยชน์และมีส่วนร่วมกับแนวคิด Gelephu Mindfulness City:
พื้นฐานทางวัฒนธรรมและจิตวิญญาณภูฏานมีประวัติศาสตร์ยาวนานกับพุทธศาสนา สมาธิ และสติ เป็นส่วนหนึ่งในชีวิตประจำวัน การยึดถือประเพณีนี้เป็นทุนเดิมที่ช่วยให้ Gelephu Mindfulness City ไม่ใช่แค่แนวคิดใหม่ แต่มีต้นกำเนิดที่ลึกซึ้งในวิถีชีวิตของผู้คน
มาตรฐาน GNH ที่พิสูจน์ได้ผลลัพธ์มากกว่า 5 ทศวรรษของ GNH ทำให้ภูฏานมีดัชนีสุขภาพประชากร ระบบการศึกษา อัตราการรู้หนังสือ และการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมที่ก้าวหน้า โดยประเมินผลจากอายุขัยของประชากรเพิ่มขึ้น รัฐสวัสดิการเข้าถึงทุกพื้นที่ การใช้ชีวิตอยู่ท่ามกลางป่าไม้กับความหลากหลายทางชีวภาพ รวมถึงหมุดหมายของการปล่อยคาร์บอนเป็นลบ
โอกาสในการเป็นแบบอย่างระดับภูมิภาคเมืองแห่งสติภูฏานสามารถเป็นจุดรวมของแนวคิด การปฏิบัติ และการวิจัยในเอเชียใต้และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ — ประเทศที่มีพื้นฐานทางพุทธศาสนา วัฒนธรรมจิตวิญญาณ และมีปัญหาคล้ายกันเรื่องการเติบโตของเมือง ความดึงดูดของชีวิตสติอาจช่วยสร้างทางเล ือกใหม่ให้กับการพัฒนาเมืองที่กดดันด้านประชากร มลพิษ และการใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างไม่ยั่งยืน
ความท้าทายของการหาจุดสมดุล
การรักษาสมดุลระหว่างเศรษฐกิจและจิตวิญญาณ
ถ้าเมืองแห่งสติกลายเป็นแค่จุดหมายของการลงทุน โดยลดทอนหลักการเรื่องสติ คุณค่า หรือธรรมาภิบาล ก็อาจเสียแก่นสารสำคัญ
การมีส่วนร่วมจากประชาชน
แนวคิด GNH และเมืองแห่งสติไม่ใช่เรื่องท่องเที่ยวหรือนโยบายจากบนลงล่างเพียงอย่างเดียว แต่ต้องมีการฝึกอบรม การศึกษา และมีพื้นที่ให้เยาวชน ประชาชนสามารถสนทนา ถกเถียง แลกเปลี่ยนถึงแนวคิดและผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจริงในชีวิตประจำวัน
แรงกดดันจากโลกภายนอก
เทคโนโลยี ความเชี่ยวชาญระหว่างประเทศ วัตถุนิยม และการค้าโลกล้วนมีแรงดึงดูดสูง เมืองแห่งสติจะต้องตั้งเกณฑ์ที่ชัดเจนในการควบคุมการลงทุน และกำหนดนโยบายที่รักษาคุณค่าแต่พร ้อมเปิดรับสิ่งใหม่อย่างรอบคอบ
ความยั่งยืนในระยะยาว
ทั้งเรื่องสิ่งแวดล้อม (การจัดการป่าไม้ การใช้พลังงาน) ระบบสาธารณสุข การศึกษา เรื่องการบริหารจัดการเมืองที่ชัดเจนและโปร่งใส และธรรมาภิบาล จะเป็นเงื่อนไขสำคัญว่าเมืองนี้จะเติบโตได้อย่าง “เมืองแห่งสติ” อย่างแท้จริง
Gelephu Mindfulness City จึงไม่ใช่เพียงโครงการพัฒนาเมืองของภูฏานเท่านั้น แต่เป็นสัญลักษณ์ของทางเลือกใหม ่ ที่สะท้อนแนวคิดเรื่องการพัฒนาเมืองและคุณภาพชีวิตของผู้คนในยุคโลกาภิวัตน์ พร้อมเป็นแรงบันดาลใจให้ประเทศในเอเชียใต้สร้างเมืองที่ยั่งยืน บนรากฐานของจิตวิญญาณและมรดกวัฒนธรรม เพื่อสร้างคุณค่าสำหรับทั้งผู้คนและธรรมชาติ พร้อมเชื่อมโยงเข้ากับเครือข่าย “เมืองสติ” ในอนาคต
อย่างไรก็ตาม แม้โครงการนี้จะยึดหลักความสมดุลระหว่างเศรษฐกิจ สิ่งแวดล้อม และชีวิตจิตวิญญาณ ความท้าทายจากแรงกดดันด้านการลงทุนและเศรษฐกิจยังคงมีอยู่ เราจึงต้องจับตาดูว่า ความสมดุลที่วาดฝันไว้ จะเกิดขึ้นได้จริงหรือไม่
ขอขอบคุณข้อมูลและรูปภาพ:
https://www.cnbc.com/2024/02/07/bhutans-gelephu-mindfulness-city-heres-what-it-may-look-like.html
https://www.drukheritage.com/future-gelephu-the-mindfulness-city/
https://www.visitbhutan.com/blog-detail.php?id=16
https://big.dk/projects/gelephu-mindfulness-city-16791
https://journey.world/projects/gelephu-mindfulness-city/
https://www.facebook.com/photo/?fbid=122129791868507097&set=a.122114719100507097
